W Poprzek Wpław Hero Logo

Gdańsk, 4—7 września 2025

Festival Hero Image

PROGRAM


Instytut Kultury Miejskiej
⁠18.00 „Smutna rzeka”, spektakl w reż. Michała Zadary. Po spektaklu spotkanie z twórcami. *Wydarzenie towarzyszące Instytutu Kultury Miejskiej
⁠20.0021.00 Klub Trójki. Program Trzeci Polskiego Radia



Dom Literatury w Gdańsku
⁠10.00
11.00 KIJANKI. Warsztaty dla dzieci 7+ (lub młodszych pod opieką osoby dorosłej) z Adamem Robińskim, autorem książki „Wodyseja”. Obowiązują zapisy.
⁠12.3013.45 Wodne życia. Jak im sprzyjać? Debata z udziałem Michała Książka i Adama Robińskiego. Prowadzenie: Magda Czubaszek
⁠⁠14.0015.15 Humanistyka środowiskowa. Rozmowa z redaktorem Patrykiem Szajem. Prowadzenie: Magdalena Kicińska. *Wydarzenie towarzyszące Fundacji Terytoria Książki i wydawnictwa słowo/obraz terytoria


Instytut Kultury Miejskiej
⁠16.30
18.00 Hanza znaczy gromada. Debata z udziałem Beaty Możejko, Stefana Chwina i Macieja Zaremby Bielawskiego. Prowadzenie: Agnieszka Dauksza, Michał Nogaś
⁠18.3020.00 Od syren do hydrofeminizmu. Debata z udziałem Eweliny Jarosz, Małgorzaty Rejmer i Karoliny Sulej. Prowadzenie: Aleksandra Zbroja



⁠Dom Literatury w Gdańsku
⁠10.0011.00 Biodróż z Michałem Książkiem. Zbiórka przy Śluzie Kamiennej.
⁠11.0012.00 KIJANKI. Warsztaty cyjanotypii dla dzieci: rośliny nadwodne. Prowadzi fotoreporter Tomasz Kaczor. Obowiązują zapisy.
⁠13.0014.00 Wodne życia – co słychać? Debata z udziałem Stanisława Łubieńskiego i Michała Zygmunta. Prowadzenie: Magdalena Kicińska
⁠14.3015.45 Kultura Zatoki. Debata z udziałem Joanny Cichockiej-Guli, Grażyny Smalej i Jakuba Knery. Prowadzenie: Dorota Karaś


Instytut Kultury Miejskiej
⁠16.30–18.00
Szlak wodny. Debata z udziałem Anny Alboth, Urszuli Glensk i Dobrosława Kota (Wita Szostaka). Prowadzenie: Tomasz Rakowski
⁠18.30–20.00 Wodne premiery. Rozmowa o nowych książkach z Zytą Rudzką, Dobrosławem Kotem (Witem Szostakiem) i Filipem Zawadą. Prowadzenie: Agnieszka Dauksza, Michał Nogaś
⁠21.00 Tańcząc w poprzek wpław. Prowadzenie: Michał Nogaś



⁠Dom Literatury w Gdańsku

⁠9.0010.00 Spacer przyrodniczy ze Stanisławem Łubieńskim. Zbiórka przy Bramie Nizinnej.
⁠11.00–12.00 KIJANKI. Warsztaty dla dzieci 7+ (lub młodszych pod opieką osoby dorosłej) z Bogusiem Janiszewskim, autorem serii „To, o czym dorośli ci nie mówią” i komiksów o Kurzolu. Obowiązują zapisy.


Instytut Kultury Miejskiej
12.0013.30 Wodne emancypacje. Debata z udziałem Izabeli Morskiej, Małgorzaty Lebdy i Macieja Roberta. Prowadzenie: Emilia Dłużewska
14.0015.30 Wszystko płynie, a co dalej? Debata z udziałem Pauli Hanasz, Ilony Biedroń i Jana Mencwela. Prowadzenie: Patryk Szaj
16.0017.00 Spacer zielarski z Barbarą Piórkowską. Zbiórka przed Kunsztem Wodnym.


GOŚCINIE/GOŚCIE

Anna Alboth

Polska dziennikarka i obrończyni praw człowieka. Opublikowała dziesiątki artykułów na temat praw człowieka w polskich i międzynarodowych mediach, koncentrując się głównie na prawach mniejszości i migracjach. Prowadzi reporterski cykl „Świat w dwugłosie” z miesięczniku „Znak”. Pracuje jako global media officer w Minority Rights Group International, gdzie koordynuje programy medialne, szkoląc dziennikarzy na całym świecie. Współorganizowała różne inicjatywy, takie jak Civil March For Aleppo, który był nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla czy Grupa Granica, działająca czwarty rok na polsko-białoruskiej granicy. W 2024 otrzymała Journalism Excellence Award, przyznawaną przez Radę Europy i Komisję Europejską.

Ilona Biedroń

Doktor nauk inżynieryjno-technicznych w dyscyplinie inżynieria środowiska specjalizująca się w zarządzaniu zasobami wodnymi. Prezes Fundacji Zdrowa Rzeka, pełniąca m.in. rolę producentki podcastu „Zdrowa rzeka”. Koordynatorka projektu WaterLANDS w Stowarzyszeniu Centrum Ochrony Mokradeł. Posiada szerokie, ponad 20 letnie, doświadczenie związane z przygotowywaniem kluczowych metodyk, analiz i baz danych na rzecz opracowywania planów gospodarowania wodami, przeciwdziałania skutkom suszy, zarządzania ryzykiem powodziowym i ich aktualizacji oraz w prowadzeniu konsultacji społecznych w tym obszarze. Współautorka szeregu ekspertyz, prac studialnych i planistycznych z zakresu gospodarki wodnej realizowanych od 2003. Koordynatorka i kierowniczka wielu projektów realizowanych na rzecz administracji wodnej w Polsce, w tym projektu pn. „Opracowanie Krajowego Programu renaturyzacji wód powierzchniowych” wskazującego potrzebę i zakres podjęcia działań w zakresie poprawy hydromorfologii dla polskich rzek, jezior i wód przymorskich. Twórczyni serwisu renaturyzacja.imgw.pl poświęconego renaturyzacji rzek w Polsce. Współautorka szeregu publikacji naukowych i popularyzujących wiedzę naukową dot. zagadnień wodnych, w tym ostatnich poświęconych dobrym praktykom w zarządzaniu wodami i renaturyzacji wód powierzchniowych. Poza wiedzą ekspercką posiada umiejętności planowania i prowadzenia projektów oraz budowania i koordynowania prac zespołów projektowych, organizacji i prowadzenia szkoleń. Certyfikowana Project Mannager – PRINCE2® Practitioner. W 2023 wyróżniona nagrodą PotamoN – Przyjaciel rzek, za działalność na rzecz rzek w Polsce.

Maciej Zaremba Bielawski

Ur. w 1951 w Poznaniu. Wyjechał do Szwecji w 1969 po kampanii antysemickiej ekipy Gomułki. Roznosił przesyłki, był salowym w szpitalu, operatorem dźwigu na budowie. Jego dziennikarstwo zaczęło się od „Solidarności” – w 1981 wrócił do Polski z zamówieniami od kilku redakcji. W stanie wojennym jako kierowca ciężarówki przyjeżdżał z pomocą, a przy okazji zbierał materiały, które publikował w Szwecji pod pseudonimem Zaremba. Studiował historię idei. W latach 1989–2019 członek redakcji szwedzkiego dziennika „Dagens Nyheter”. W 1997 nagłośnił sprawę przymusowych sterylizacji, które państwo szwedzkie przeprowadziło w latach 1935–1976 na tysiącach „niepożądanych” obywateli, głównie kobiet. Skutkiem tych tekstów było wypłacenie ofiarom ponad 250 mln koron odszkodowania. Przekładał (z żoną, szwedzką pisarką Agnetą Pleijel) wiersze i eseje Zbigniewa Herberta. W języku polskim ukazały się przekłady reportaży („Polski hydraulik”, „Leśna mafia”), eseje o historii eugeniki („Higieniści”) oraz autobiograficzny „Dom z dwiema wieżami”. Członek szwedzkiej i polskiej sekcji PEN Clubu. Doktor honoris causa wydziału prawa Uniwersytetu w Lund. Laureat Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego za reportaż literacki 2019.

Stefan Chwin

Ur. w 1949 w Gdańsku. Absolwent Liceum Sztuk Plastycznych w Gdyni. W 1973 z wyróżnieniem obronił na UG pracę magisterską napisaną pod kierunkiem prof. Marii Janion i został zatrudniony w Instytucie Filologii Polskiej UG. W latach osiemdziesiątych XX wieku był członkiem zespołu redagującego serię wydawniczą Transgresje. W 1994 na podstawie rozprawy „Literatura i zdrada. Od Konrada Wallenroda do Małej Apokalipsy”, wyróżnionej indywidualną nagrodą ministra za wybitne osiągnięcia naukowe, uzyskał stopień doktora habilitowanego. W 2013 otrzymał tytuł naukowy profesora nauk humanistycznych. Jako prozaik debiutował powieścią fantastyczną „Ludzie-skorpiony. Przygody Joachima El Toro na wyspach Archipelagu San Juan de la Cruz”, ogłoszoną pod pseudonimem Max Lars i opatrzoną własnymi ilustracjami. Twórczość literacką rozwijał, łącząc pisanie z pracą dydaktyczną i badawczą. Jest laureatem licznych nagród: m.in. Nagrody im. Kościelskich, Paszportu „Polityki”, Nagrody im. Gryphiusa za najlepszą książkę Europy Środkowej, Nagrody im. E. Brosta, Nagrody im. Lindego, Złotego Medalu Gloria Artis. Opublikował prozę: „Człowiek-litera. Przygody Aleksandra Umwelta podczas akcji specjalnej w górach Santa Cruz”; „Krótka historia pewnego żartu. (Sceny z Europy Środkowowschodniej)”; „Hanemann”; „Esther”; „Złoty pelikan”; „Kartki z dziennika”; „Dziennik dla dorosłych”; „Dziennik życia we dwoje”, „Żona prezydenta”; „Dolina Radości”; „Panna Ferbelin”, „Srebrzysko”, „Opowiadania dla Krystyny” i tytuły naukowe oraz popularnonaukowe: „Romantyczna przestrzeń wyobraźni; „Literatura i zdrada. Od «Konrada Wallenroda» do «Małej Apokalipsy»”; „Samobójstwo jako doświadczenie wyobraźni”; „Samobójstwo i «grzech istnienia»”; „Miłosz. Interpretacje i świadectwa”; „Miłosz. Gdańsk i okolice”; „Oddać życie za Polskę”; „Wolność pisana po Jałcie”, „Mój Gdańsk”.

Joanna Cichocka-Gula

Jest absolwentką Wydziału Radia i Telewizji na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Po studiach pracowała w Studio Filmowym im. Karola Irzykowskiego. W latach 1988–2010 była dziennikarką TVP Gdańsk. Reżyserowała filmy dokumentalne o sztuce, była redaktorem odpowiedzialnym za produkcję spektakli Teatru TV. Pełniła funkcję szefa Redakcji Kulturalnej i Teatru Tv. Odbyła staże w telewizji Arte oraz innych francuskojęzycznych stacjach telewizyjnych oraz telewizji BBC. Od 2010 do 2019 roku pełniła funkcję wiceprezydentki Sopotu odpowiedzialnej za kulturę, edukację i pomoc społeczną. Od listopada 2019 roku jest dyrektorką sopockiej instytucji kultury Goyki 3 Art Inkubatora.

Magdalena Czubaszek

Gdańszczanka, dziennikarka, kulturoznawczyni, absolwentka Instytutu Kultury Polskiej UW. Zajmuje się tematami marginalizacji, ceni peryferia, punk i rzeczy odrzucone – od ulicy po rzekę. Publikuje m.in. w „Dwutygodniku”, „Miesięczniku Znak” i „Przekroju”. Nominowana do tytułu Dziennikarki Roku przez Instytut Dyskursu i Dialogu, wyróżniona w konkursie im. Bolesława Faca za pracę antropologiczną o Garym Hellu. Obecnie pracuje nad książką o kobietach w undergroundzie lat 80.

Emilia Dłużewska

Dziennikarka „Gazety Wyborczej”. Pisze o popkulturze, sztukach wizualnych, książkach, feminizmie, języku i przemianach obyczajowych. Autorka książki „Jak płakać w miejscach publicznych”.

Urszula Glensk

Profesorka Uniwersytetu Wrocławskiego, badaczka literatury dokumentalnej, laureatka nagrody naukowej Prezesa Rady Ministrów. Autorka m.in. monografii „Historia słabych. Reportaż i życie w Dwudziestoleciu (1918–1939)”, za którą otrzymała Nagrodę Historyczną „Polityki”, oraz „Hirszfeldowie. Zrozumieć krew”, nominowanej do Nagrody Literackiej Nike, a także wyróżnionej Nagrodą Młodzieżowych Klubów Historycznych im. Kazimierza Moczarskiego i Nagrodą Specjalną Leopoldina. Współpracuje z „Notatnikiem Teatralnym”. W latach 2019–2021 członkini Jury Nagrody Literackiej Europy Środkowej Angelus. Aktualnie zasiada w Kapitule Poznańskiej Nagrody Literackiej. Założyła Fundację „No Border” w reakcji na sytuację na granicy polsko-białoruskiej w roku 2021. W książce „Pinezka. Historie z granicy polsko-białoruskiej” (Czarne 2024) opisała początek i narastanie kryzysu humanitarnego, który obserwowała na Podlasiu; (z rec. Bartosza Hlebowicza: „Tak się dziwnie w Polsce potoczyło, że samo skrupulatne wyliczanie i opisywanie faktów, jak postąpiła Glensk, czyni autora stronniczym. Jakby była jakaś równoważna alternatywa dla bycia po stronie bezbronnych, upokarzanych i niechcianych”, „Nowe Książki” 2025/6).

Paula Hanasz

Polsko-australijska ekspertka ds. bezpieczeństwa wodnego. Od prawie dwudziestu lat zadaje sobie pytanie, czy wojny tego stulecia będą toczyć się o wodę i jak ograniczyć to ryzyko. Pracowała w Afganistanie i tam na własne oczy przekonała się nie tylko o wpływie gwałtownych konfliktów na zasoby naturalne, ale także o tym, jak lokalne spory o podział wody mogą podsycać przemoc. Jej rozprawa doktorska dotyczyła potencjalnego konfliktu i współpracy na rzekach, którymi dzielą się Indie, Nepal, Bhutan i Bangladesz. Jest autorką książki „Transboundary Water Governance and International Actors in South Asia”. Przez wiele lat realizowała również inicjatywy w zakresie mitygacji zmian klimatu i adaptacji do nich w sektorze wodnym w Australii. W wolnym czasie pisze wiersze o silnych wątkach ekologicznych.

Boguś Janiszewski

Pisarz, ekspert związany ze środowiskiem edukacji niepublicznej. Autor licznych – stworzonych wspólnie z ilustratorami Nikolą Kucharską i Maksem Skorwiderem – popularnonaukowych książek dla dzieci i młodzieży. Laureat kilku poważnych wyróżnień i nagród literackich. Członek Unii Literackiej. Jego książki przetłumaczono dotychczas na siedem języków. Boguś porusza tematy niełatwe i nieoczywiste – takie, o których dorośli z dziećmi zwykle nie rozmawiają

Ewelina Jarosz

Adiunktka w Katedrze Mediów i Badań Kulturowych UKEN oraz artystka współtworząca projekty związane z wodą. Jej aktualne zainteresowania mieszczą się na przecięciu sztuki środowiskowej i queerowo-feministycznej błękitnej posthumanistyki. Ich pisarstwo dotyczy takich tematów jak sztuka środowiskowa, błękitne media, hydrofeminizm czy aktywizm przyjemności. Dwukrotna stypendystka Fundacji Kościuszkowskiej. Współpracuje z E.A.R.T.H. Lab przy Uniwersytecie Kalifornijskim, Santa Cruz oraz z The Posthumanities Hub przy Uniwersytecie w Linköping w Szwecji. Członkini duetu artystyczno-badawczego cyber_nymphs. Współzałożycielka Archiwum Błękitnej Humanistyki. Członkini AICA. Stosuje zaimki ona/oni.

Tomasz Kaczor

Fotograf, animator kultury, krajoznawca. Laureat konkursów World Press Photo i Grand Press Photo. Członek Towarzystwa Krajoznawczego Krajobraz. W wolnych chwilach biega ultramaratony.

Dorota Karaś

Dziennikarka, autorka książek non-fiction. Mieszka w Gdańsku, pracuje w „Gazecie Wyborczej”. Autorka sztuki teatralnej „Przebitka. Gra aborcyjna”, wyreżyserowanej przez Agnieszkę Olsten w Teatrze Wybrzeże. Opublikowała zbiór wywiadów z obcokrajowcami mieszkającymi w Gdańsku „Szafa, czajnik, obwodnica”. Za biografię „Cybulski. Podwójne salto” otrzymała nagrodę im. Bolesława Michałka, przyznawaną za najlepszą książkę o tematyce filmowej. Wspólnie z Markiem Sterlingowem napisała dwie reporterskie biografie: „Walentynowicz. Anna szuka raju” oraz „Urban”. Za książkę o Annie Walentynowicz autorzy otrzymali Splendor Gedanensis oraz nagrodę czytelników w konkursie Grand Press – Reporterska Książka Roku, za biografię Jerzego Urbana – Pomorską Nagrodę Literacką „Wiatr od Morza”. Na podstawie obu książek powstały sztuki teatralne wystawione w Teatrze Łaźnia Nowa w Krakowie.

Magdalena Kicińska

Redaktorka „Pisma”, jego naczelna w latach 2019–2024, wiceprzewodnicząca Rady Polskich Mediów, członkini Press Club Polska. Reporterka i laureatka Grand Press 2017 w kategorii „wywiad”. Autorka książek: „Pani Stefa” (Czarne 2015), „Środki transportu” (Wydawnictwo Literackie 2019) współautorka (z Marcinem Dziedzicem) książki „Teraz ’43. Losy” (Wielka Litera 2018). We wrześniu 2021 ukazała się książka, którą napisała z Agnieszką Jucewicz, „Dom w butelce. Rozmowy z Dorosłymi Dziećmi Alkoholików”. Jurorka Poznańskiej Nagrody Literackiej, Watch Docs 2024 i All about freedom festival 2024. Kuratorka (wraz z Małgorzatą Lebdą) Festiwalu Europejski Poeta Wolności.

Jakub Knera

Dziennikarz i kurator. Twórca strony noweidzieodmorza.com. Publikuje w „The Quietus”, „Tygodniku Polityka”, „Dwutygodniku”, „Mint Magazine” i „Radiowym Centrum Kultury Ludowej”. Współzałożyciel Fundacji Palma, współorganizator Sea You 3City Music Showcase.

Dobrosław Kot

Filozof i pisarz, pracuje w Katedrze Filozofii UEK w Krakowie. Ostatnio wydał „Tratwa Odysa. Esej o uchodźcach” (2020) i poświęcone rzekom „Dorzecza i dociekania” (2025). Jako Wit Szostak pisze powieści, opowiadania i dramaty. Ostatnio wydał „Rumowiska” (2023) oraz „Wylinkę” (2025). Nominowany do Nagrody Literackiej Nike i Paszportów Polityki. Mieszka w Krakowie.

Michał Książek

Polski poeta, reportażysta, kulturoznawca, inżynier leśnik i ornitolog. Publikował w „Polityce”, „Lesie Polskim”, „Twórczości”. Współpracownik kwartalnika „Przekrój”. Nominowany do Nagrody Literackiej Gdynia 2014 w kategorii eseistyka za książkę „Jakuck. Słownik miejsca”. Laureat Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius 2015 w kategorii debiut roku za „Naukę o ptakach”. Za ten tom był również nominowany do Nagrody Literackiej Nike 2015 oraz do nagrody w XI Ogólnopolskim Konkursie Literackim „Złoty Środek Poezji” 2015 na najlepszą debiutancka książkę poetycką roku 2014. Za reportaż „Droga 816” nagrodzony Nagrodą Literacką Gdynia 2016 w kategorii esej, Nagrodą Literacką Prezydenta Miasta Białegostoku im. Wiesława Kazaneckiego za najlepszą książkę roku 2015 oraz Nagrodą Magellana 2016. „Droga 816” przyniosła też nominacje do Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego 2015 za Reportaż Literacki. W 2018 roku książka ukazała się w przekładzie na język niemiecki. W 2018 Książek został nagrodzony Orfeuszem Mazurskim za tom poezji Północny wschód. W 2024 uhonorowany Nagrodą Literacką m.st. Warszawy.

Małgorzata Lebda

Autorka siedmiu książek poetyckich. „Tom Mer de Glace” (Warstwy 2021) nagrodzono Nagrodą im. Wisławy Szymborskiej (2022). Jej tomy poetyckie ukazały się w przekładzie na języki: czeski, włoski, serbski, ukraiński, słoweński, duński, rumuński. Doktor nauk humanistycznych i sztuk audiowizualnych. Wykładowczyni na UJ w Krakowie. Ultramaratonka (w 2021 roku pokonała, biegnąc, 1113 kilometrów wzdłuż Wisły, realizując aktywistyczno-poetycki projekt „Czytanie wody”). Powieść „Łakome” (Znak, 2023) jest jej debiutem prozatorskim. Trwają prace nad adaptacją filmową. Książkę nagrodzono nagrodami: Odkrycia Empiku, Wielkopolskich Czytelników. Finalistka Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus, Nagrody Literackiej Nike i Nagrody Conrada. Powieść przetłumaczono na język angielski i hiszpański. Tłumaczenia na inne języki w toku. Ostatnio wydała ksiązkę poetycką „Dunaj. Chyłe pola” (Warstwy 2025). Pracuje nad kolejną powieścią. Mieszka – wraz ze stadem – w Paśmie Jaworzyny Krynickiej.

Stanisław Łubieński

Kulturoznawca, ukrainista, z zamiłowania przyrodnik. Współpracował z „Gazetą Wyborczą”, „Tygodnikiem Powszechnym” i „Dwutygodnikiem”. Autor trzech nagradzanych i tłumaczonych na języki obce książek: „Pirat stepowy” (Czarne 2012), „Dwanaście srok za ogon” (Czarne 2016, Agora 2025), „Książka o śmieciach” (Agora 2020). W 2025 ukazała się jego eseistyczna książka „Drugie życie Czarnego Kota” (Agora 2025). Prowadzi spacery przyrodnicze po Warszawie, jest gospodarzem audycji „Księstwo Ptaków” w radiowej „Trójce” i Prezesem Zarządu Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków.

Jan Mencwel

Działacz społeczny, współzałożyciel stowarzyszenia Miasto Jest Nasze. Autor książek „Betonoza” i „Hydrozagadka”. Radny m.st. Warszawy.

Izabela Morska

Autorka powieści „Trojka” (Marpress 2024), zbioru poezji „1983. Maszynopisy” (Dom Literatury w Łodzi 2023), oraz dziennika maladycznego „Znikanie” (2019). Laureatka Pomorskiej Nagrody Literackiej (2020); profesorka Uniwersytetu Gdańskiego, felietonistka portalu Gdańsk Miasto Literatury. Urodzona w Gdyni, odkrywa Gdańsk. Lubi mieszkać w miastach nad zatoką.

Beata Możejko

Wykładowczyni na Uniwersytecie Gdańskim, specjalistka w zakresie średniowiecznego Gdańska, Jagiellonów, Hanzy i tematyki morskiej. Zajmuje się historią gospodarczą i społeczną, zwłaszcza sytuacją kobiet w średniowieczu. Autorka ponad stu pięćdziesięciu publikacji, w tym licznych monografii historycznych (m.in.: „Peter von Danzig. Dzieje wielkiej karaweli 1462–1475”, „Księżniczki i inne. O sześciu średniowiecznych władczyniach, szlachciance i pisarce”), redaktorka naukowa tomów publikowanych przez wydawnictwo Routledge (2017 i 2021, 2023). Od 2022 dyrektorka Centrum Badań Memlingowskich na Uniwersytecie Gdańskim, od 2019 prezeska Towarzystwa Domu Uphagena; wiceprzewodnicząca Rady Muzeum przy Muzeum Zamkowym w Malborku (2019–2023), wiceprzewodnicząca Rady Muzeum Gdańska, członkini rad Muzeum Archeologicznego i Muzeum Sopotu. Od 2025 członkini Pomorskiej Rady Kultury. Członkini prezydium Komisji Nauk Historycznych PAN (2020–2023, 2024–2028), a także od 2019 – międzynarodowego Komitetu MECERN (Medieval Central European Research Network) oraz od 2013 Komitetu Wiedzy Gedanopedii. Od 2021 członkini-korespondentka Centrum Studiów Średniowiecznych w Pradze (Centre for Medieval Studies). Od 2023 wiceprezeska Klubu Kobiet Uczelni Fahrenheita.

Michał Nogaś

Dziennikarz prasowy i radiowy. Związany z programem III Polskiego Radia. Rozmawia z pisarzami z całego świata, poleca książki, prowadzi spotkania. Tata Jagody.

Barbara Piórkowska

Pisarka, poetka, animatorka kultury i popularyzatorka tematów przyrodniczych. Prowadzi w Gdańsku spacery przyrodniczo-literackie, moderuje zielone spotkania z książkami o naturze. a także profil na FB Dzika Litera. Trenerka warsztatów twórczego pisania. Tworzy autorskie formy pracy ze stresem poprzez pisanie. W latach 2024–2025 kierowniczka literacka Teatru Gdynia Główna. Felietonistka portalu miastoliteratury.com, stypendystka Reykjavík Bókmenntaborg UNESCO (2025). Autorka powieści „Szklanka na pająki” (2010/2018), esejów o przestrzeni miasta „Utkanki” (2014), powieści „Kraboszki” (2020) i „Gaja. Historia prawdziwa” (2023) oraz czterech tomów poetyckich, w tym ostatniego pt. „Syberia” (2016). Absolwentka filologii polskiej na Uniwersytecie Gdańskim. W 2022 roku według „Kraboszek” i motywów pieśni tradycyjnych powstał spektakl „Rodzanice” (Teatr Gdynia Główna, Akademia Głosów Tradycji, reż. Ewa Ignaczak), w 2024 – w tej samej reżyserii – „Kardiosystem”. Stypendystka Miasta Gdańska i Marszałka Województwa Pomorskiego. Laureatka Nagrody Gdańskich Bibliotekarzy „Pro Libro Legendo” za rok 2010 oraz I nagrody w Konkursie Literatury Pomorskiej i Kaszubskiej 2021 Costerina (kategoria proza). Współtwórczyni show poetyckich i literacko-obrzędowych („Dziady – rytuał lteracki” Teatr Gdynia Główna 2023).

Tomasz Rakowski

Etnolog, antropolog, lekarz, prowadzi badania w Polsce i w Mongolii. Profesor uczelni, pracuje w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej UW, współpracuje z Instytutem Kultury Polskiej UW. Zajmuje się antropologicznymi badaniami ubóstwa i marginalizacji, badaniami oddolnych procesów rozwojowych, antropologią sztuki współczesnej i partycypacyjnej oraz najnowszą metodologią badań kulturowych. Autor książek: „Łowcy, zbieracze, praktycy niemocy. Etnografia człowieka zdegradowanego” (2009) oraz „Przepływy, współdziałania, kręgi możliwego. Antropologia powodzenia” (2019).

Małgorzata Rejmer

Pisarka i dziennikarka, absolwentka studiów kulturoznawczych w ramach MISH UW. W 2009 zadebiutowała powieścią „Toksymia” za którą otrzymała nominację do Nagrody Literackiej Gdynia i nagrody PTWK. W 2013 opublikowała reportaż „Bukareszt. Kurz i krew”, za który otrzymała Nagrodę Newsweeka im. Teresy Torańskiej, Nagrodę Literacką dla Autorki "Gryfia" i Gwarancję Kultury TVP Kultura. Za reportaż „Błoto słodsze niż miód” została nagrodzona Paszportem Polityki, Nagrodą Kościelskich i Nagrodą im. Arkadego Fiedlera. W 2023 wydała zbiór opowiadań „Ciężar skóry”, których akcja dzieje się w Albanii, Kosowie i Polsce. Jej książki przetłumaczono na kilkanaście języków.

Maciej Robert

Eseista, poeta, krytyk literacki i filmowy, redaktor. Ostatnio opublikował nowy tom poezji „mniejsza o ludzi” (Warstwy 2025), książkę eseistyczno-reporterską „Rzeki, których nie ma” (Czarne 2023), wybór wierszy „Skontrum. 2003–2023” (WBPiCAK 2023) oraz poemat „śnieg” (Warstwy 2022). Na swoim koncie ma również pracę krytyczną „Perełki i Skowronki. Adaptacje prozy Bohumila Hrabala” oraz książki poetyckie: „Pora deszczu”, „Puste pola”, „Collegium Anatomicum”, „Księga meldunkowa”, „Nautilus”, „Demologos”, „Superorganizm”, „Co mogło pójść nie tak”.

Adam Robiński

Autor książek i dziennikarz związany m.in. miesięcznikiem „Pismo” i „Tygodnikiem Powszechnym”. Debiutował w 2017 eseistycznym zbiorem „Hajstry. Krajobraz bocznych dróg”. W kolejnych książkach eksplorował pogranicza światów ludzi i nie-ludzi, badając to, co dzieje się na styku kultury i natury. Otrzymał kilka nagród oraz nominacji do nagród literackich i podróżniczych, a także stypendia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, m. st. Warszawy oraz szwajcarskiej Fondation Jan Michalski. Mieszka w Warszawie, krąży po całej Polsce. „Wodyseja” jest jego pierwszą książką dla dzieci.

Zyta Rudzka

Pisarka i dramatopisarka. Za powieść „Ten się śmieje, kto ma zęby” została uhonorowana Nagrodą Literacką Nike, Nagrodą Literacką im. Adama Mickiewicza i Nagrodą Literacką Warszawy. Przekład powieści ukaże się w 17 językach. Powieść „Krótka wymiana ognia” nagrodzona Nagrodą Literacką Gdynia, została uznana jedną z dziesięciu najlepszych polskich książek dekady przez tygodnik „Polityka” oraz wybrana do kanonu 25 książek na 25-lecie w plebiscycie Książka 25-lecia organizowanym przez „Gazetę Wyborczą”. W 2020 roku za tryptyk powieściowy „Ślicznotka doktora Josefa”, „Krótka wymiana ognia” i „Tkanki miękkie” pisarka otrzymała Nagrodę Odry, a w 2021 Nagrodę Literacką m.st. Warszawy oraz Nagrodę Literacką Gryfia za powieść „Tkanki miękkie”. Zyta Rudzka jest autorką sztuk teatralnych wyróżnionych m.in. Gdyńską Nagrodą Dramaturgiczną oraz Gold Remi na Worldfest Independent Film Festival w Houston.

Grażyna Smalej

Artystka wizualna, malarka, członkini kolektywu Siostry Rzeki. Ukończyła malarstwo na ASP w Krakowie (dyplom w 2001 r.). Laureatka wielu nagród, twórczyni i uczestniczka wystaw w Polsce i za granicą. W swoim malarstwie od lat podejmuje temat wody, czasu, relacji człowieka z naturą. Często zmienia język malarski od fotorealizmu po abstrakcję w poszukiwaniu wyrazu dla swoich fascynacji. Zrealizowała serie o pszczołach, alpinizmie i słońcu. W 2021 przeprowadziła się z Krakowa do Sopotu nad ukochany Bałtyk, który stał się głównym tematem jej twórczości, i o którego ekosystemu nieustannie zdobywa wiedzę. Grażyna Smalej jest inicjatorką wspólnych działań Sióstr Rzek z Instytutem Oceanologii PAN w Sopocie. W kolektywie Siostry Rzeki reprezentuje sopocki potok Swelinia. Za pomocą swoich obrazów chce zatrzymać naturę w jej najpiękniejszych przejawach. Uważa, że zachwyt jest pierwszą zasadą ekologii.

Karolina Sulej

Pisarka, dziennikarka, reporterka ( „Vogue”, „Pismo”, „Wysokie Obcasy”, „Mint Magazine”), felietonistka „Polityki”, prowadząca „Ludzie w ubraniach" w Trójce, kuratorka wystaw ( m.in dla Muzeum Powstania Warszawskiego, Centralnego Muzeum Włokiennictwa), badaczka i popularyzatorka antropologii mody, kulturoznawczyni. W 2021 pod auspicjami Instytutu Adama Mickiewicza ukazała się książka pod jej redakcją i jej współautorstwa „Reason and Flair. A Century of Fashion in Poland”. Autorka m.in. reportaży: „Rzeczy osobiste. Opowieść o ubraniach w obozach koncentracyjnych i zagłady” (2020)(Nagroda im. Teresy Torańskiej, Ołówek Moczarskiego, finał Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego i Grand Press), „Historie osobiste. O ludziach i rzeczach w czasie wojny” (2021). Wydała również, m.in: zbiór reportaży o polskiej modzie po 1990 roku – „Modni. Od Arkadiusa do Zienia” oraz książkę non-fiction o Stanach Zjednoczonych „Wszyscy jesteśmy dziwni. Opowieści z Coney Island”, za którą była nominowana do nagrody „Newsweeka” imienia Teresy Torańskiej i na podstawie której w Teatrze Nowym w Łodzi została wystawiona sztuka pod tym samym tytułem. Ponadto autorka podcastów „Ubrani” i „Garderobian”a i współautorka serialu podcastowego „Supernowa”, który otrzymał nagrodę Podcastu Roku 2022 w konkursie im. Janusza Majki. Prowadzi spotkania literackie i kulturalne, nie stroni od analizowania popkultury – napisała zbiór esejów i wywiadów „Era Taylor Swift”. Jest feministką. Napisała zbiór reportaży o współczesnych feminizmie polskim skupionym wokół cielesności „Ciałaczki. Kobiety, które wcielają feminizm”. Działaczka w Fundacji Kraina zajmującej się budowaniem wspólnot wokół sztuki i dizajnu – prowadzi tam autorskie projekty wokół mody i kreatywnego pisania, jak np. „#Eastbound - polish fashion showcase in Brussels" w ramach prezydencji Polski w UE.

Patryk Szaj

Doktor nauk humanistycznych, literaturoznawca, redaktor, okazjonalnie tłumacz. Autor monografii „Wierność trudności” (Universitas 2019) oraz książki eseistycznej „Pamiętnik z końca świata (jaki znamy)” (Wydawnictwo Wolno 2022). Naukowo zajmuje się szeroko rozumianą humanistyką środowiskową oraz współczesną poezją polską. Redaktor naukowy serii wydawniczej „Humanistyka środowiskowa” (wydawnictwo słowo/obraz terytoria). Współtłumaczył książki: „Antropocen czy kapitałocen? Natura, historia i kryzys kapitalizmu” pod red. Jasona W. Moore’a oraz „Zoografie. Kwestia zwierzęca od Heideggera do Derridy” Matthew Calarco.

Filip Zawada

Pisarz, muzyk i rysownik ziemniaków, które można znaleźć na jego Instagramie: @zpunktuwidzeniaziemniaka. Za prozy „Psy pociągowe” i „Pod słońce” było był nominowany do Nagrody Literackiej Gdynia. Książka „Rozdeptałem czarnego kota” zawędrowała do finału Literackiej Nagrody Nike. W 2021 ukazała się powieść „Zbyt wiele zim minęło, żeby była wiosna”, która została uznana za jedną z trzech najważniejszych książek roku. W 2022 wydał powieść „Weź z nią zatańcz”. Wydał również książki poetyckie: „System jedynkowy”, „Bóg Aldehyd”, „Snajper”, „Świetne sowy”, oraz „Trzy ścieżki nad jedną rzeką sumują się” (nominacja do Nagrody Literackiej Silesius). Dwukrotny finalista konkursu dramaturgicznego Strefy Kontaktu w 2021. Jego nagrodzona sztuka „Widzę nic” była wystawiana we Wrocławskim Teatrze Współczesnym i Teatrze im. Heleny Modrzejewskiej w Legnicy. Dramat „Kolejność fal” miał premierę w marcu 2024. Grał w zespołach „AGD”, „Pustki” i „Indigo tree”. Obecnie pracuje nad kolejną książką. We wrześniu 2025 premierę ma jego najnowsza powieść „Gdyby nie czerń”.

Aleksandra Zbroja

Redaktorka i autorka. Historyczka sztuki bez muzealnego happy endu, absolwentka Polskiej Szkoły Reportażu. Od lat związana z „Dużym Formatem”. W 2019 ukazała się jej książka napisana wspólnie z Agnieszką Pajączkowską „A co wyście myślały. Spotkania z kobietami z mazowieckich wsi”. W 2021 wydała pierwszą samodzielną książkę „Mireczek” – opowieść o swoim ojcu-alkoholiku, za którą dostała nagrodę „Odkrycie Empiku” dla najlepszego debiutu roku, była za ten tytuł również nominowana do Nagrody Literackiej Nike.

Michał Zygmunt

Muzyk, twórca muzyki, autor profesjonalnych nagrań terenowych przyrody. Autor kilkudziesięciu płyt i wydawnictw, współautor m.in. inicjatyw Odra Sound Design i Dźwiękowy szlak Odry. Dyrektor artystyczny i współautor projektów: Łemkowie znad Odry, Legnicka mapa dźwiękowa, polsko-norweskiego festiwalu muzycznego Punkt Eklektik Session. Koncertuje, realizuje słuchowiska, współpracuje jako wykładowca m.in. z Uniwersytetem Wrocławskim, Uniwersytetem Jagielońskim i Akademią Sztuk Pięknych w Katowicach. Prowadzi autorskie kreatywne warsztaty i prezentacje dźwiękowe, współpracując z czołowymi muzeami, instytucjami kultury na terenie całego kraju. Autor nagrań terenowych między innymi dla WWF, portów w Szczecinie i Świnoujściu, Przemkowskiego Parku Krajobrazowego, Wyższej Szkoły Psychologii Społecznej. Stypendysta MKiDN w 2020; laureat Nagrody Radia Wrocław w kategorii Kultura w 2015 i Nagrody Prezydenta Wrocławia w 2023. Bohater filmów dokumentalnych: „Przynoszę ci dzikość” w reż. Dyby Lach, „Do ostatniej kropli” w reż. Ewy Ewart i „Wodra" w reż. Ewy Dobrołowicz.

ZESPÓŁ

Agnieszka Dauksza – dyrektorka programowa

Twórczyni koncepcji Festiwalu W poprzek wpław i jego programu. Gdańszczanka w Krakowie, autorka książek: „Ludzie nieznaczni. Taktyki przetrwania i oporu” (2024), „Jaremianka. Biografia” (2019), „Afektywny modernizm” (2017), „Klub Auschwitz i inne kluby. Rwane opowieści przeżywców” (2016, 2021), „Kobiety na drodze. Doświadczenie przestrzeni publicznej w literaturze przełomu XIX i XX wieku” (2013). Finalistka Nagrody Nike, laureatka Nagrody „Newsweeka” im. Teresy Torańskiej, Nagrody Fundacji Nauki Polskiej, Nagrody Naukowej „Polityki”, Nagrody im. Adama Włodka, Nagrody „Gryfia”, Nagrody „Juliusz”, Nagrody KMLU, stypendiów twórczych Miasta Krakowa i Miasta Gdańska, stypendiów MNiSW i MKiDN. Pracuje na Uniwersytecie Jagiellońskim.

FESTIWAL

W poprzek wpław jest nowym wydarzeniem na mapie kulturalnej Gdańska. Koncentruje się na złożonych relacjach problematyki bioekologicznej, życia wodnego, literatury i kultury społecznej. Traktujemy wodę jako środowisko naturalne, dynamiczną materię, ale też jako element wymiany ekonomicznej, przyczynę podziałów. Będziemy się zastanawiać, jakie scenariusze pisze literatura, próbując znaleźć remedium na postępujące kryzysy klimatyczne i migracyjne. Ile czerpie ze strategii przetrwania wypracowanych ewolucyjnie przez naturę? Czy uczy nas, jak przemieszczać się w poprzek wpław?

– Festiwal W poprzek wpław wyrósł z potrzeby budowania wielowątkowej opowieści o wodzie. Punktem wyjścia w myśleniu o jego realizacji była konkretna przestrzeń, Gdańsk – miasto osadzone w zatoce, w sąsiedztwie i na przecięciu rzek i kanałów. Właśnie w tym miejscu inicjujemy cykl debat nad wodą jako podstawą życia biologicznego i kulturowego. Nad zbiornikami wodnymi rozkwita przecież życie wspólnot, wędrujemy do źródeł w poszukiwaniu inspiracji. Chcemy więc spytać o stan wód we współczesnym świecie – tym globalnym, coraz bardziej podzielonym i strzegącym swoich zasobów, ale i tym lokalnym, tu i teraz, na który mamy bezpośredni wpływ – mówi dr Agnieszka Dauksza, twórczyni i dyrektorka programowa festiwalu.


Do udziału zaprosiliśmy osoby zaangażowane w ochronę przyrody i obronę praw człowieka oraz twórców i twórczynie, badaczy i badaczki, artystów i artystki, by nad zatoką dyskutować o obiegach wody, słów, idei i rzeczy, szukać nieoczywistych nurtów i przyglądać się tym, którzy płyną w poprzek wpław.

MIEJSCA

Instytut Kultury Miejskiej

Instytut Kultury Miejskiej

TARG RAKOWY 11, 80-806 GDAŃSK

Dom Literatury w Gdańsku

Dom Literatury w Gdańsku

DŁUGA 35, 80-827 GDAŃSK

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury — państwowego funduszu celowego

Fundacja
Gdańsk
IKM
GML
Port Gdańsk
Trójka polskie radio
Trójmiasto.pl